سمیت تماسی اسانس سیر (Allium sativum L.) و نارنگی (Citrus nobilis var. deliciosa (Ten.) Swingle) روی حشرات کامل سوسری آلمانی (Dictyoptera: Blattellidae) Blattella germanica (L.)

سابقه و هدف: امروزه تحقیقات برای دست یابی به حشره کش های سازگار با محیط زیست به دلیل توسعه مقاومت به حشره کش های شیمیایی و اهمیت پزشکی و اقتصادی سوسری آلمانی (Blattella germanica) در اماکن شهری کماکان در حال افزایش است. در مطالعه حاضر سمیت تماسی اسانس های سیر (Allium sativum) و نارنگی (Citrus nobilis var. deliciosa) علیه حشرات کامل سوسری آلمانی مورد ارزیابی قرار گرفت. مواد و روش ها: اسانس های گیاهی به وسیله دستگاه کلونجر به روش تقطیر با آب استخراج گردید. آزمایش ها از طریق آغشته نمودن کاغذ صافی در کف ظروف پلاستیکی با مقادیر متفاوت اسانس انجام شد. از اسانس سیر مقادیر بین 19/0 تا 36/0 میلی لیتر بر مترمربع روی حشرات ماده و مقادیر 09/0 تا 17/0 میلی لیتر بر مترمربع روی حشرات نر، و از اسانس نارنگی مقادیر بین 82/5 تا 23/7 میلی لیتر بر مترمربع روی حشرات ماده و مقادیر 15/3 تا 50/5 میلی لیتر بر مترمربع روی حشرات نر استفاده گردید. نتایج: نتایج آنالیز پروبیت روی داده های مرگ و میر پس از 24 ساعت نشان داد که با افزایش غلظت اسانس ها میزان مرگ و میر سوسری ها افزایش یافت. سمیت اسانس سیر (با LC50 معادل 0/12 و 0/26 میلی لیتر بر مترمربع به ترتیب روی حشرات نر و ماده) به طور معنی دار بیشتر از اسانس نارنگی بود. هم چنین، حشرات نر در مقایسه با حشرات ماده نسبت به اسانس های سیر و نارنگی حساس تر بودند (به ترتیب 2/24 و 1/58 برابر). نتیجه گیری: با توجه به لزوم رعایت بهداشت و ایمنی محیط زیست، کاربرد ترکیبات سازگار با محیط زیست از جمله اسانس های گیاهی در مدیریت کنترل جمعیت سوسری آلمانی توصیه می گردد.